Ушаччина в 20-е годы прошлого столетия
Улица Октябрьская, центральная улица Ушачи, на которой размещались практически все торговые лавки, на снимке одна из них. Обратите внимание на сапожок, конечно, там чинили, а может и продавали обувь, но даже не на этом хочу акцентировать ваше внимание. А на кладке кирпичного строения, полукруглая над окном, оно сохранилась только на одном сегодняшнем здании — сейчас в нём и размещается редакция газеты «Патрыёт».
Рядом с ним, вплотную, деревянное строение, которого теперь нет, ну а в 20-годы улица Советская (старая дорога на Полоцк) проходила не сразу за зданием редакции, а ниже около сегодняшнего отдела милиции. Называлась Полоцкой, но не является тождественной с сегодняшней улицей Полоцкой.
Мост через реку Ушачу во все времена находился практически на одном и том же месте, с небольшими отклонениями. Деревянные старые сваи, которые и возводятся на этом снимке, торчат из воды и сейчас. Все снимки сделаны ушачским фотографом Фурманом, были выложены в интернет двумя еврейскими семействами с описанием их жизни в Ушачи их переселения в начале прошлого века в Америку.
РАШУЧЫ БОЙ ПАРТЫЗАНСКАЙ РЭСПУБЛІКІ
На вайне бываюць асаблівыя перамогі – перамогі ў няроўным баі, загадзя асуджаныя на паражэнне і ўсё ж атрыманыя! Прарыў партызанамі фашысцкай блакады ва Ушацкім раёне ў маі 1944 – адна з такіх.
Першыя партызанскія атрады з’явіліся на тэрыторыі Ушацкага раёна вясной 1942 года, а хутка яны выраслі ў брыгады “Дубава” і імя Чапаева. Той восенню народныя мсціўцы правялі некалькі наступальных аперацый, што дазволіла вызваліць пасёлак і значную частку раёна. У верасні 1943га была ўтворана Ушацкая партызанская зона (пазней, пасля заканчэння вайны яна стала называцца ПолацкаЛепельскай), дзе знаходзілася 16 брыгад. Народныя мсціўцы моцна ўскладнялі жыццё акупантам: падрывалі нямецкія камунікацыі, бесперапынна грамілі гарнізоны, пускалі пад адкос эшалоны. Насельніцтва бачыла ў партызанах сваіх абаронцаў і дапамагала ім усім, чым магло.
Актыўныя баявыя дзеянні партызан адцягвалі значныя сілы не толькі тылавых частак праціўніка і падраздзялення паліцыі, але і 3й нямецкай танкавай арміі, што дыслацыравалася ў раёне Віцебска. Гітлераўцы разумелі, што пры магчымым пераходзе Чырвонай арміі ў наступленне на гэтым напрамку іх войскі непазбежна апынуцца паміж двух агнёў, а таму намагаліся папярэдзіць гэта, праводзячы супраць партызан карныя аперацыі. Толькі зімой 19431944 года фашысты пяць разоў спрабавалі прарваць абарону партызан, аднак народныя мсціўцы гераічна адбівалі ўсе атакі і ў ходзе баявых дзеянняў разграмілі больш 30 гарнізонаў, падарвалі 40 эшалонаў праціўніка, знішчылі больш 300 машын з яго жывой сілай і боепрыпасамі.
Вызваленую ад акупантаў мясцовасць сталі называць партызанскай рэспублікай. Яна прасціралася ад Полацка да Лепеля, ад Заходняй Дзвіны да Вілейшчыны, а сталіцай быў пасёлак Ушачы. Тут у тыле ворага на працягу многіх месяцаў больш тысячы вёсак і каля 80 тысяч чалавек жылі па савецкіх законах. Працавалі школы, бальніцы, калгасы, млыны, кузні, майстэрні па вырабе зброі, маслазаводы і рыбалоўная арцелі. Партызаны выдавалі газеты і нават стварылі карцінную галерэю: мастакі малявалі сваіх сяброў па зброі, якія вызначыліся ў баях – і гэта адзіны падобны выпадак у ваеннай гісторыі.
Вядома ж, народныя мсціўцы былі для фашыстаў як костка ў горле, асабліва калі да межаў ПолацкаЛепельскай партызанскай зоны пачаў набліжацца фронт.
11 красавіка 1944 года фашысты пачалі самую буйную ў гады Вялікай Айчыннай вайны карную аперацыю супраць партызан. Да яе нямецкае камандаванне прыцягнула 60 тысяч салдат і афіцэраў, 137 танкаў, 235 артылерыйскіх гармат, 70 самалётаў, 2 браняпоезды. У партызанаў жа мелася толькі 17 тысяч байцоў і 21 гармата: з аўтаматамі і вінтоўкамі яны вымушаны былі змагацца супраць танкаў і авіяцыі. Беларускі штаб партызанскага руху стварыў аператыўную групу для каардынацыі дзеянняў брыгад, кіраваць якой было даручана палкоўніку, камандзіру брыгады імя Сталіна Уладзіміру Елісеевічу Лабанку. 25 сутак партызаны вялі цяжкія баі. 30 красавіка былі пакінуты Ушачы. 230кіламетровая партызанская абарона скарацілася ўсяго да васьмі кіламетраў. Карнікі блакіравалі народных мсціўцаў у Матырынскім лесе, і ў ноч з 4 на 5 мая партызаны пайшлі на прарыў варожага кола.
Вось як апісваў тую ноч У.Е.Лабанок: “Людзі былі гатовыя да ўсяго. Але тое, што адбылося, пераўзышло ўсе нашы чаканні. У адно імгненне схаваныя начной цемрай нашы перадавыя часці ператварыліся ў рухомы вогненны паток. Партызанскі кулямётны, аўтаматны, ружэйны агонь зліўся з агнём фашыстаў у адказ. Асобных стрэлаў не было чутна. Чуўся суцэльны грохат. У перадавых радах раздалася магутнае і грознае партызанскае “Ура!” і не заціхала ўжо да канца штурму. Гэта быў рэальна апошні рашучы бой”.
А такім запомніла прарыў партызанка брыгады “За Савецкую Беларусь” Л.Смірнова: “Мы кінуліся наперад прама на агонь. Рассыпаліся па полі між дзвюма палаючымі вёскамі. Перакрыжаваны мінамётнакулямётны агонь усё мацней. Групамі і па адным людзі з розных брыгад беглі наперад. Потым змяшаліся нашы і немцы, цяжка было разабраць, дзе свае, а дзе вораг. Так перайшлі гэта поле. Многія засталіся там назаўсёды…”
На шчасце, ёсць яшчэ жывыя ўдзельнікі прарыву сярод ушацкіх ветэранаў. У той час сувязному брыгады імя Лабанка Аляксею Алексяёнку было 20 год. Вось што ён расказвае пра гэты бой: “Аўтаматчыкаў і кулямётчыкаў тады пусцілі наперад – прарваць варожую абарону. Усё кіпела, гарэла. Ззаду – мірнае насельніцтва. Мы ў сасняку занялі абарону і агонь адкрылі па фашысцкім ланцугу. Іх танк выпаўз зза кустоў і прамой наводкай – як дасць!.. Моладзі там столькі палягло…”
Сярод удзельнікаў прарыву быў і малады баец брыгады Панамарэнкі Дзям’ян Крупеня. У час блакады юнаку быў дадзены загад захаваць штабныя дакументы, і ён дастойна выканаў яго. Пасля жорсткіх выпрабаванняў прарыву хлопец некалькі месяцаў змагаўся са смерцю, але, на шчасце, малады арганізм здолеў выстаяць. Дзям’ян Уладзіміравіч і зараз у страі – вядзе актыўную грамадскую і патрыятычнавыхаваўчую работу, піша карціны і літаратурныя творы. Імя шаноўнага ветэрана сёлета занесена на раённую Дошку гонару.
Фактычна прыняў смерць на прарыве, а потым атрымаў другое нараджэнне партызан Елісей Шыпулін. Пасля бою фашысты кінулі яго ў яму з забітымі. Мясцовая жанчына, якую прымусілі зносіць туды целы мёртвых, заўважыла, што малады партызан дыхае. Смяротна рызыкуючы, яна ноччу выцягнула яго з магілы і схавала. З той пары Елісей Данілавіч, які зараз пражывае ў Расіі, лічыць Ушаччыну сваёй радзімай і нягледзячы на шаноўны ўзрост штогод прыязджае сюды на святкаванне Дня Перамогі.
Сімвалічна, што ў радах аднаго з партызанскіх атрадаў разрываў кола блакады разведчык Міхаіл Ягораў – той самы легендарны сяржант, які пазней разам з грузінам Кантарыя ўзняў сцяг Перамогі над Рэйхстагам. У радах партызан ён ваяваў два гады: аддзяленне разведчыкаў пад яго камандаваннем правяло больш 50 баявых аперацый.
Але пашанцавала застацца ў жывых далёка не ўсім удзельнікам тых бітваў. Загінулі смерцю храбрых многія партызанскія камандзіры і камісары, радавыя байцы. Падчас распрацоўкі плана прарыву гераічна сустрэў смерць легендарны камбрыг аднайменнай брыгады Аляксей Данукалаў, за галаву якога немцы абяцалі выплаціць 2 тысячы марак. Камандзір брыгады “За Савецкую Беларусь” Павел Раманаў узначаліў атрад па прыкрыцці выходзячых з акружэння партызан. Разам з баявымі таварышамі стаяў насмерць на невялікім, прастэльваемым з усіх бакоў вогненным пятачку, адбіваючы атакі ворага, пакуль побач не разарвалася міна. Абодвум камбрыгам было пасмертна прысвоена званне Герояў Савецкага Саюза.
Найбольшыя страты падчас прарыву панесла 1я Антыфашысцкая партызанская брыгада Уладзіміра ГільРадзіёнава: з 1413 яе байцоў загінулі 1026, а сам камбрыг быў паранены ў грудзі асколкам міны і памёр праз некалькі дзён.
Загінулі ў тыя дні і тысячы мірных жыхароў, якія разам з партызанамі рушылі ў прарваную магутным ударам брэш. Матулі беглі па полі, прыціскаючы да сябе немаўлят. Старыкі і дзеці падалі, скошаныя варожымі кулямі. Зямля паўсюдна была ўслана мёртвымі целамі, а ў бліжэйшай рэчцы вада зрабілася чырвонай ад крыві. Не адразу заўважыла, што кулі прашылі цельца яе прывязанага хусткай да грудзей дзіцяці, маладая вясковая настаўніца Варвара Мірановіч. Толькі калі праз некалькі гадзін выйшлі зпад абстрэлу, зразумела, што малыш прыняў на сябе прызначаныя ёй кулі і выратаваў жыццё…
У ноч прарыву партызаны разграмілі варожыя гарнізоны ў вёсках Паперына і Новае Сяло і вывелі разам з сабой з акружэння больш 15 тысяч мірных жыхароў. Народныя мсціўцы згубілі ў час тых баёў каля 2 тысяч чалавек забітымі і параненымі, але страты карнікаў былі ў разы большымі. Партызанскія брыгады, якія выйшлі з варожага акружэння, захавалі баяздольнасць і працягвалі барацьбу з фашыстамі аж да моманту, калі сустрэліся з часткамі дзеючай арміі.
Унікальная баявая аперацыя Прарыў паспрыяла больш хуткаму вызваленню Беларусі і назаўсёды застанецца ў ваеннай гісторыі прыкладам неверагоднай мужнасці.
«ПРАРЫЎ»: ГІСТОРЫЯ СТВАРЭННЯ
Легендарны подзвіг прарваўшых варожую блакаду партызан ПолацкаЛепельскай зоны ў 1974 годзе быў увекавечаны велічным мемарыялам. Ініцыятарам яго будаўніцтва стаў былы камандзір партызанскага злучэння Герой Савецкага Саюза Уладзімір Елісеевіч Лабанок, на той час – намеснік старшыні Вярхоўнага Савета БССР. Спачатку да распрацоўкі манумента ён запрасіў вядомага айчыннага скульптара Заіра Азгура, той жа перадаў справу сваім маладым таленавітым калегам. У выніку аўтарамі мемарыяльнага комплексу “Прарыў” сталі Народны мастак Беларусі скульптар Анатоль Анікейчык, архітэктары Юрый Градаў і Леанід Левін – лаўрэаты Ленінскай прэміі, за плячамі ў якіх ужо быў удзел у стварэнні “Хатыні”.
Аўтары дэталёва азнаёміліся з гісторыяй, пагутарылі са сведкамі падзей, зрабілі сотні эскізаў, перш чым атрымалася завершаная кампазіцыя мемарыяльнага комплексу. Расколатая на дзве глыбы 11метровая бетонная сцяна з бронзавай фігурай партызана ў цэнтры, сімвалізуючая прарыў варожага кола. Забетанаваны участак шляху, па якім партызаны ішлі на прарыў. На верхняй пляцоўцы – брацкая магіла, дзе пахавана 450 народных мсціўцаў, і 33 пліты з прозвішчамі 1452 загінуўшых падчас прарыву партызан (дзякуючы пастаяннай рабоце па ўвекавечванні памяці герояў “Прарыву” зараз на мемарыяле ўстаноўлена 38 пліт, на якіх 1680 прозвішчаў), кампазіцыя “Апошні прывал” з трох карабінаў, а таксама 16 сімвалічных дубоў – па колькасці партызанскіх брыгад. На ўваходзе на мемарыял – схема абароны партызанскай зоны.
Менавіта такім убачылі “Прарыў” удзельнікі адкрыцця мемарыяльнага комплексу, якое адбылося 30 чэрвеня 1974 года – напярэдадні святкавання 30годдзя вызвалення Беларусі ад нямецкафашысцкіх захопнікаў. Госці гэтай урачыстасці былі не проста ганаровымі, многія з іх – сапраўдныя легенды. Сярод такіх – Аляксей Пятровіч Марэсьеў, прататып героя “Аповесці аб сапраўдным чалавеку” Барыса Палявога, якую ў Савецкім Саюзе ведаў кожны школьнік. Адважны лётчык быў збіты фашыстамі, з цяжкім раненнем 18 дзён паўзком прабіраўся да сваіх, а пасля ампутацыі абедзвюх ног асвоіў пратэзы і зноў знішчаў ворагаў за штурвалам самалёта. Уяўляеце, якім гонарам было ўбачыць гэтага чалавека на ўшацкай зямлі!
Вядома ж, прысутнічаў на адкрыцці мемарыяла Уладзімір Елісеевіч Лабанок: у гэты дзень здзейснілася яго мара – увекавечыць памяць загінуўшых сяброў, поруч з якімі ваяваў. Як былы “аляксеевец” і непасрэдны ўдзельнік прарыву з асаблівым пачуццём ехаў ва Ушачы першы сакратар Віцебскага абкама партыі Сяргей Міхайлавіч Шабашоў. Не мог абмінуць гэтую падзею сакратар ЦК КПБ па ідэалогіі Аляксандр Трыфанавіч Кузьмін, які ў вайну быў штурманам звяна бамбардзіроўшчыкаў. З асаблівым гонарам ішоў да манументу старшыня аблвыканкама Пётр Яфімавіч Рубіс: калі падчас абмеркавання праекта быў намер устанавіць на комплексе меншую, гіпсавую фігуру партызана, ён дапамог аўтарам адстаяць ідэю, каб прарываў бетоннае кола вялізны бронзавы салдат.
Усяго ў тыя дні на Ушаччыне сабралася каля пяці тысяч былых партызан. Размясціць усіх гасцей у гарпасёлку было немагчыма, таму прымалі дэлегацыі калгасы і саўгасы раёна, якія арганізоўвалі для іх начлег і харчаванне. Заезд на ўрачыстасць адбываўся 29 чэрвеня. У гэты дзень былыя партызаны наведвалі музей народнай славы, выступалі ў працоўных калектывах, раз’язджаліся па тых месцах, дзе ваявалі. Пачалася ўрачыстасць 30 чэрвеня ў 12.30 з мотапрабегу. Групы матацыклістаў з транспарантамі “30 год вызвалення Беларусі” накіраваліся адразу ў шэсць бакоў раёна, каб, праехаўшы па яго населеных пунктах, праз дзве з паловай гадзіны ўзначаліць святочную калону, якая рушыла да мемарыяльнага комплексу. Уверх па бетонным шляху былыя партызаны ішлі, раздзяліўшыся па сваіх брыгадах і атрадах. Кульмінацыяй дзейства стаў момант, калі Марэсьеў, Лабанок, Кузьмін, Шабашоў і Рубіс перарэзалі чырвоную стужку. Па сведчанні відавочцаў, людзей у гэты дзень на “Прарыве” было столькі, што ў іх моры была бачна толькі скульптура партызана.
“Прарыў” з’яўляецца адным з самых манументальных і ваенных помнікаў Беларусі, які стаіць у адным радзе з “Хатынню”, “Курганам Славы” і “Брэсцкай крэпасцю”. На гэтым святым месцы збіраліся на сустрэчы баявых сяброў ветэраны, выпускнікі ішлі сюды, каб сустрэць першы дарослы світанак, а дзецям тут павязвалі піянерскія гальштукі.
Прайшоўшая праз жорсткія выпрабаванні Ушаччына заслужыла гэты мемарыял і вельмі ганарыцца ім.
Факты і ўспаміны
Асабліва чакаўся ўшачанамі прыезд на свята Аляксея Марэсьева. Вось што прыгадвае былы намеснік старшыні Ушацкага райвыканкама Васіль Андрэевіч Мазго: “Госці прыбылі ў гарпасёлак крыху загадзя і чакалі ад’езду на “Прарыў” у райкаме на чацвёртым паверсе Дома Саветаў. Марэсьеву па зразумелых прычынах узнімацца туды было цяжка, і ён размясціўся ў маім кабінеце на першым паверсе. Аказаўся ён надзвычай прыемным і простым чалавекам – такім, якім я яго і ўяўляў”. “Падчас адкрыцця я быў у складзе групы юных барабаншчыкаў, – расказвае Сяргей Львовіч Міхайлаў. – Калі мітынг скончыўся, я падышоў да Марэсьева: той усміхнуўся і распісаўся на маім барабане і вокладцы кніжкі”.
Шмат абавязкаў падчас падрыхтоўкі да мерапрыемства лягло на плечы загадчыка аддзела культуры Ушацкага райвыканкама Аліну Фёдараўну Пашуту. Вось што прыгадвае жанчына: “Рыхтавацца да адкрыцця мы пачалі за некалькі месяцаў, а ў апошнія дні перад ім практычна не спалі. Праграма была прадумана да дробязяў, мы пашылі спецыяльныя касцюмы, зрабілі паштоўкі, значкі, нагрудныя банты з лічбай “30”, якія ўручаліся гасцям…”
У цяперашні час буйныя ўрачыстыя цырымоніі звычайна вядуць прафесіяналы, якія маюць дыктарскую і акцёрскую падрыхтоўку. А вось у час адкрыцця “Прарыву” з такой складанай функцыяй выдатна справіўся першы сакратар Ушацкага райкама партыі Васіль Кірылавіч Пасах.
На жаль, дзяржаўныя справы не дазволілі прыняць удзел у адкрыцці “Прарыву” першаму сакратару ЦК КПБ Пятру Міронавічу Машэраву. Але ён неаднойчы бываў на мемарыяле. Пляцоўка пад будаўніцтва комплексу была расчышчана летам 1973 года: менавіта там прызямліўся верталёт Пятра Міронавіча, які кантраляваў ход жніва на Віцебшчыне. Прыляцеў ён сюды і ў хуткім часе пасля адкрыцця, каб на свае вочы ўбачыць велічны комплекс.
Былы дырэктар ушацкага музею народнай славы Мікалай Мікалаевіч Кірпіч расказвае, што Вечны агонь у звыклым для нас выглядзе з’явіўся на комплексе ў 1982 годзе. Ідэя вырабіць яго ў форме разарванай гільзы належала Юрыю Градаву.
Цырымонія адкрыцця цалкам здымалася на кінаплёнку Віцебскай студыяй тэлебачання. Сюжэт пра падзею паказалі ў тэлеэфіры, а пазней дзве бабіны адзнятай плёнкі былі падораны ўшацкаму музею. У 1994 годзе М.М.Кірпіч звярнуўся на кінастудыю “Беларусьфільм” з просьбай адлічбаваць кіно, і хоць звычайна такія паслугі тут не аказвалі, зрабіць добрую справу для ўшачан папрасіў вядомы архітэктар Леанід Левін, а адмовіць такому чалавеку на кінастудыі не змаглі.
Далёка не ўсё, што задумвалі аўтары мемарыяла, было ўвасоблена ў жыццё. Мяркуючы па эскізах, якія захоўваюцца ва ўшацкім музеі, яны планавалі задзейнічаць для элементаў комплексу і ніжнюю пляцоўку, дзе зараз размешчана аўтастаянка. Зрэшты, некаторыя ідэі зодчых ажыццявіліся зараз падчас рэканструкцыі мемарыяла, і гэтую пераемнасць можна лічыць сімвалічнай.
Вадиму:
Думаю, Вы говорите об остатках бывшей усадьбы рода Оскирок (Аскірак). До начала 20-го века они владели имением Леоновщина (Леоновщизна). Несколько лет назад я общался с их наследниками, проживающими сейчас в Нидерландах, но к сожалению тогда я не знал, что от усадьбы ещё что-то осталось. А Вы не могли бы указать хотя бы ориентировочные координаты остатков фундамента по гугл-мап?
Михоил здравствуйте вы не могли бы раскозать об фомилии Сушанский в Ушачи. Спасибо Алексей
lexei_1974@mail.ru
Михоил здравствуйте вы не моглибы раскозать об фомилии Сушанский в Ушачи спасибо Алексей .
.
Здравствуйте, Алексей.
На первый взгляд, с образованием фамилии Сушанский нет больших проблем – сформирована она очевидно от наименования одного из населённых пунктов:
• Суша (сегодня Лепельский р-н);
• Сушино (их было как минимум четыре: фольварки и деревни рядом с Бобыничами и недалеко от Вороничей, сегодня Полоцкий р-н);
• Сушани (имение в Витебском повете, недалеко от Лётцев, сегодня не существует).
Привязка к населённому пункту и форма образования с применением окончания «-цкий/-ский» указывает на т.н. шляхетский тип фамилии. Уже с 15-го века белорусская шляхта по примеру шляхты польской формировала свои фамилии по наименованию маёнтков, которыми владела. По логике для формирования фамилии «Сушанский» по этому типу лучше всего подходит именно вариант «Суша». На базе «Сушино» очевидно формировалась такая распространённая на территории бывшего Лепельского уезда фамилия как Сушинский, а из названия «Сушани/Сушени» — Сушаницкий/Сушеницкий. Тут, правда, возможны и варианты – без документального подтверждения хотя бы факта проживания в том или ином регионе, трудно утверждать наверняка.
Вполне допускаю, что носители фамилии ничего не слышали о шляхетских корнях своей семьи. Это не удивительно – на момент аннексии наших земель Российской Империей в результате т.н. «разделов» Речи Посполитой в Лепельском уезде проживало до 15% населения, причислявшегося к дворянству. Разумеется, шляхта сильно различалась по имущественному состоянию: одни (Козеллы, Пётухи, Плятеры, Корсаки и т.д.) приближались к магнатам, другие, как «застенковая» или «шарачковая» шляхта порою сами землю пахали («…хоць і босы, але з шабляй» — ходила такая шутка). С конца 18-го века российские власти вели активную деятельность по искоренению столь многочисленной шляхты. Проводились «разборы шляхты», в ходе которых каждый претендующий на шляхецкое звание должен был документально подтвердить свои притязания. Зачастую в результате этих разборов малоимущая шляхта лишалась привилегий и записывалась в крестьяне или мещане.
Есть и ещё один вариант формирования фамилии, на котором я не могу не остановиться. Дело в том, что евреи, населявшие Ушачи и окрестные местечки до начала 19-го века не пользовались фамилиями. Просто не принято было. Но 9 декабря 1804 года в Российской Империи вышел законодательный акт — «Положение о евреях», в соответствии с которым каждый иудей должен был принять наследственную фамилию. И началось 😉 Как тогда шутили, вряд ли найдётся вещь, чьё название не смогло бы послужить еврею в качестве фамилии. Многие не мудрили, а просто формировали фамилию по месту проживания. Так появилась масса Слуцких-Мирских-Троцких-Уманских и Сушанских. Не знаю как в Беларуси, но в Штатах и Канаде проживает большое количество потомков эмигрантов Сушанских с еврейскими корнями.
Михаил здравствуйте.Спасибо,а ещё если можно на пишите об фамилии Толочко знаю что мои дед и прадед тоже жили в Ушачи.
К сожалению, я не располагаю достаточной информацией о Толочко. Могу предположить, что фамилия скорее всего образована от распространённого на белорусских землях слова «толока» (совместная безвозмездная работа, чаще всего по строительству жилья, либо мощению мостов, гатей). Также существует версия, что фамилию Толочко мог получить выходец из города Толочин. В бывшем Лепельском уезде Витебской губернии, в состав которого входили нынешний Лепельский, Ушачский, частично Полоцкий, Бешенковичский и некоторые другие соседние районы, фамилия Толочко была широко распространена. Преимущественно среди крестьян, хотя встречались и дворяне (шляхта) с такой фамилией: согласно перепеси 1878 года маёнток Голубовщина (сегодня это район деревни Муравщина Полоцкого р-на) принадлежал Толочко Люции, дворянке, православной.
В своих документах я обнаружил фото Толочко Василия, проживавшего до тридцатых годов 20-го века на хуторе, рядом с деревней Слободка Ушачского р-на. Василий держал пасеку, имел двух дочерей: Элю (Эльвиру) и Тоню. Его жена умерла вскоре после рождения младшей дочери от туберкулёза. Василий попал под раскулачивание и был выслан в Архангельскую область, в ссылку он уехал вместе со старшей дочерью. Младшая дочь – Тоня была оставлена на попечение родственницы — Марии Бонифатьевны (сестра то ли Василия, то ли его жены). Дальнейшая информация по Василию отсутствует, есть (предположительно его) фото начала 30-ых годов.
Расскажите пожалуйста о истории улиц Полоцкой и Кореневской
О Толочко:
Есть версия, что одна из ветвей рода Толочко дала начало княжескому роду Буйницких. Князья Буйницкие владели небольшим уделом с центром в Буйничах к югу от Могилева. Родоначальником считается виленский каноник Юрий Толочко, упомянутый в 1399 году в жалованной Грамоте Великого Князя Литовского Витовта. Если дети Юрия писались князьями Толочкевичами, то уже внук и правнук – князьями Буйницкими. Род угас в 1506 году со смертью князя Андрея (Алексы) Львовича Буйницкого.
Об улицах:
Сам бы с удовольствием послушал настоящую историю. Предполагаю, что Полоцкой раньше звалась улица Советская, поскольку именно по ней проходила т.н. «старая» дорога на Полоцк. В моём сопливом детстве на дороге до Лутовского леса ещё лежала каменная бруковка, кроме того элементы каменного мощения встречались ещё в нескольких местах до Воронич. Где-то в районе нынешней улицы Кореневского располагалась одна из ушачских синагог и второе (левобережное) еврейское кладбище. Там же уже в 30-ых годах 20-го века были расположены т.н. «кошары» — казармы, где размещались военнослужащие (скорее всего пограничники-нквдэшники). Во время войны в казармах размещалось одно из двух ушачских гетто.
Вот рассказали мне что на месте улицы Пролетарий в 18 веке была торговая площадь и располагался центр Ушачи,расскажите пожайлуста поподробнее
Дмитрию.
Сложный вопрос. Боюсь, сегодня вряд ли кто-то способен на него аргументированно ответить. На мой взгляд в Ушачах рыночная площадь меняла своё местоположение, причём был период, когда существовали две рыночные площади. Развитие местечка начиналось от реки, причём вначале застраивалась заречная часть (сегодняшняя Октябрьская, Кореневского, заречная Пролетария). Именно на той стороне реки была возведена ратуша, Базилианский (униатский) монастырь и церковь при нём. Логично предположить, что в зоне церкви-монастыря-ратуши существовала и рыночная площадь. В 17-18 веках началось активное развитие правобережья (сегодняшняя Бровки, Садовая, Советская). Когда в районе нынешнего РДК возвели костёл и монастырь доминиканцев, то в этом узле также возникла рыночная площадь. Есть занятный архивный документ – жалоба воеводы минского Яна Казимира Жабы на настоятеля монастыря ушацких униатов Матея Добросельского в Верховный Трибунал Великого Княжества Литовского от 12 июня 1747 года. В жалобе воевода требует призвать к ответу руководителя монахов-униатов, которые перехватывают перед мостом через Ушачку торговцев едущих на ярмарку и насильно заворачивают их к себе. По смыслу понятно, что торговцы ехали на новую рыночную площадь (перед монастырём доминиканцев), а униаты принуждали их торговать на старой рыночной площади (где-то возле униатского монастыря). Из документа также следует, что новую рыночную площадь «крышевал» непосредственно воевода, а старую – контролировали монахи-униаты ;).
В журнале «Архитектура и строительство» №2 от 1999 года есть интересная схема реконструкции рыночной площади 18-го века в Ушачах перед монастырём доминиканцев. Весьма похоже на правду, правда автор (С. Сергачёв) переставил местами костёл св. Геронима и доминиканский монастырь, но это не особо принципиально.
Алексей, а кто именно из Ваших родственников носил фамилию Толочко? Можете прислать их полные имена и отчества и года рождения? Мой мэйл jlk07@mail.ru Для меня информация Михаила была очень интересной, но дальше я не продвинулся, к сожалению.
«Зорка мая» і «апошні рускі»
“ – Анастасия, звезда моя, кто это и почему вы опять целуетесь?
– Это… последний русский, Сережа. Он меня понимает и жалеет.
– Мне надоел этот последний русский. И предпоследний тоже… .”
Мяркую, шмат хто з чытачоў глядзеў “Гардэмарынаў”. Глядзеў і я, хоць і фрагментарна. Глядзеў… і убачыў :). Камусьці тое мусіць падацца фантастычным, аднак і кінематаграфічная Анастасія і “мадмуазэль Анна” (Аляксей Корсак) зь вялікай доляй верагоднасьці могуць мець ушацкія карані. З Корсакамі усё відавочна – старажытны баярскі род Корсакаў, што бярэ пачатак з часоў Полацкага княства, даў сотні калі не тысячы парасткаў. У сьпісе землеўладальнікаў на прыканцы 19-га стагоддзя зафіксаваныя Корсак Нікалай — уласьнік фальваркаў Сарочына і Ірцбург, а таксама Корсак Уладзіслаў – гаспадар Кошчынага Гарадка (сёньня частка Ушачаў) і Старога Двара. Абодва ушацкія Корсакі зрабілі ў свой час слынную вайсковую карьеру у арміі Расійскай Імперыі, што на той час валодала нашым краем.
З Ягужынскай усё яшчэ больш цікава. Як памятаеце, па сюжэту Анастасія – дачка ад другога шлюбу генерал-пракурора Расійскай Імперыі графа Пятра Іванавіча Ягужынскага. Афіцыйная версія біяграфіі апошняга багатая цьмянымі плямамі. Па-першае, шмат хто наогул ставіць пад сумненьне існаваньне у графа дачкі Анастасіі, тым больш што і кананічная версія толькі прыгадвае яе і не болей. Па-другое, пытаньні існуюць і з паходжаньнем графа. Магчыма шэраговую публіку варыянт “…з Ягужінскіх, вядучых свой радавод ад ліцьвіна, што выехаў з Кублічаў Лепельскага павету на пачатку 18-га стагоддзя, былога арганіста лютэранскай кірхі у Маскве…” і задавальняе, але ж….
Пачну з прозьвішча. Відавочна, перад намі навароб, у аснове якога – простае жыдоўскае імя “Ях(г)уда (Іегуда)”. Па шчырасьці, ну, адкуль узяцца чаму іншаму у тыповым жыдоўскім мястэчку Кублічы на пачатку 18-га стагоддзя. Не, зразумела ж акрамя жыдоў жылі там і беларусы (шляхта ды сяляне), аднак сярод іх носьбітаў гэткіх экзатычных імёнаў як Ягуда ці прозьвішча Ягужынскія не зафіксавана. Відавочна Ягужынскія паходзяць з неафітаў, і хрост хучэй за ўсё адбыўся ужо на тэрыторыі Маскоўшчыны. Калі прыгадваньне “лютэранскай кірхі” – не дэза, то магчыма Ягуду хрысьцілі пратэстанты з Кукуевай слабады. Так ці інакш нэафіт Іван Ягужынскі – бацька будучага генерал-пракурора і дзед Анастасіі, перайшоўшы у хрыстыянства атрымаў права на шляхецтва, чым і скарыстаўся. Пётра Іванавіч Ягужынскі пайшоў далей – патрапіўшы у бліжэйшае атачэньне цара Пятра Аляксеевіча Раманава (Першага), зрабіў ашаламляльную кар’еру пры двары і атрымаў графскі тытул.
У прошлым траўні нейкія боўдзілы спалілі закінуты будынак сядзібы Маліноўскіх у Чарапоўшчыне. У размове аб былых гаспадарах маёнтку нехта прыгадаў, што па чутках апошні уласьнік удзельнічаў у супрацьмаскальскім паўстаньні 1863-64 гадоў. Пашчыравалі крыху, панапружвалі віленскіх знаёмых, дазналіся шмат цікавага. У прыватнасьці, з кнігі успамінаў Грасільды Маліноускай, што уяўляе сабой нешта сярэдняе паміж дзёньнікам і мемуаарамі.
Сапраўды, апошнім уладальнікам Чарапоўшчыны, чыімі усілкамі сядзіба дасягнула значнага росквіту і ператварылася у культурны цэнтр Ушаччыны, быў Уладзімір Ігнацевіч Маліноўскі – амніставаны інсургент, удзельнік г.з. “styczniowego” паўстаньня. Пасьля разгрому паўстанцкага аддзелу Дмахоўскага Уладзімір нейкі час хаваўся на Ушаччыне ды Лепельшчыне, потым з дапамогай радні і знаёмых здолеў эміграваць у Эўропу. Амністыя дазволіла яму вярнуцца на радзіму, і ён разпачаў сваю фатаграфічную справу у Рызе і Вільні. Трэба разумець, у тым бізнэсе Уладзімір дасягнуў посьпеху, бо праз пэўны час здолеў выкупіць маёнтак Чарапоўшчыну, што быў секвестраваны уладамі за удзел сям’і у паўстаньні. Практычна да 1917 года у сядзібе віравала жыцьцё: працавала школа для сялянскіх дзяцей, якой кіравала пані Грасільда; адбываліся тэатралізаваныя пастаноўкі і літаратурныя вечарыны з удзелам вялікай радні Маліноўскіх, іх суседзяў ды шматлікіх гасьцей.
Згодна успамінаў пані Грасільды маёнтак Чарапоўшчына быў набыты яе бацькамі – Ігнацем Людвікавічам і Канкордзіяй з Ганышаў Маліноўскімі недзе паміж 1833 і 1835 годам. Да той пары сям’я арэндавала засьценак у Залесьсі, што належыў Пётру Абрампальскаму. Маці Канкордзіі – Калета, паходзіла з заможнага роду Пушкевічаў, аднак чамусьці у яе не склаліся адносіны з дачкой, таму ў пасаг тая не атрымала нічога. Маліноўскія паходзілі з радавітай але не вельмі заможнай шляхты, адпаведна набыты маёнтак Чарапоўшчына налічваў усяго 12 дзесяцін зямлі.
З сядзібай Маліноўскіх зьвязаныя лёсы такіх вядомых у свой час асобаў, як Уладзіслаў Дзівульскі – рэктар універсітэту Стэфана Баторыя у Вільні, Антоні Вівульскі – скульптар, аўтар помніка Грунвальдскай перамозе ў Кракаве і славутых “Трох крыжоў” у Вільні. З Чарапоўшчынай таксама зьвязаны лёс аднаго з водцаў паўстаньня 1863-64 гг. на Віцебшчыне – Генрыха Дмахоўскага. Жыцьцё гэтай асобы з вялікай літары лёгка магло б стаць асновай сцэнару захапляльнага трылеру: удзельнік двух паўстаньняў; вязень, патрапіўшы за краты дзякуючы здрадзе радні; выгнаньнік, падарожнік і вандроўнік (Эўропа, Паўночная Амерыка, зноў Эўропа); сусьветна вядомы скульптар пад псеўданімам Генры Сандэрс (бюсты Тадэуша Касьцюшкі і амерыканскіх прэзідэнтаў у кангрэсе ЗША, саркафаг Напалеона у Парыжы, надмагільны помнік Барбары Радзівіл у Вільні ды г.д.). Аднак не тую краіну завуць Гандурасам… . Высьветлілася, што месца пахаваньня Генрыха Дмахоўскага, загінуўшага у траўні 1864 года у сутычцы з маскалямі, дакладна не вядомае і адпаведна ніякім чынам не азначанае. Зразумела, ёсьць пэўныя дадзеныя ва успамінах Грасільды Маліноускай, тое-сёе у іншых крыніцах, аднак пакуль пытаньняў болей чым адказаў. Тым болей, што сёньня нават лакалізацыя уяўляе пэуныя праблемы – геаграфічная мапа істотна зьмянілася за паўтара стагоддзя. Карацей, знайшоўся годны занятак на будучае лета.
Удакладненьне. Генрых Дмахоўскі загінуў хучэй усяго у траўні 1863 года.
Доброго времени суток! Ищу фотоснимки Ушачской Божьей Матери. Заранее благодарна тем, кто сможет и захочет помочь, спаси Бог. sinora.natalia@mail.ru
Здравствуйте. Случайно прочел Вашу переписку. Есть ли у Вас сведения об ушачском фотографе Фурмане?
To: Александр
Если речь идёт о Залмане Абрамовиче Фурмане, то посмотрите здесь http://kehilalinks.jewishgen.org/ushachi/ushatz.html
На одном из сайтов Ушачского района нашлась такая запись — привожу дословно, может, кому будет интересно: «23 мая 2015 года: Я,МОИ ДЕТИ И ВНУЧКА ПОСЕТИЛИ МЕМОРИАЛЬНЫЙ КОМПЛЕКС » ПРОРЫВ» И МУЗЕЙ НАРОДНОЙ СЛАВЫ В городском посёлке » УШАЧИ», ПОЛОЦКОГО РАЙОНА, ВИТЕБСКОЙ обл., ЧТО В БЕЛАРУСИ. В ГОДЫ ВЕЛИКОЙ ОТЕЧЕСТВЕННОЙ ВОЙНЫ В ЭТОМ РАЙОНЕ В ОТРЯДЕ имени КУТУЗОВА, БРИГАДЫ имени ЧАПАЕВА БЫЛА И МОЯ МАМА,-ОСИПОВА НАДЕЖДА ФИЛИППОВНА В ДОЛЖНОСТИ НАЧАЛЬНИКА МЕДИЦИНСКОЙ ( санитарной) СЛУЖБЫ. УВИДЕВ ФОТОГРАФИЮ МАМЫ НА ОДНОМ ИЗ СТЕНДОВ МУЗЕЯ У ВСЕХ НАС ПОДСТУПИЛ КОМ К ГОРЛУ И НА ГЛАЗА НАВЕРНУЛИСЬ СЛЁЗЫ. МАМА РАССКАЗЫВАЛА МНЕ, СВОИМ ВНУКАМ И ПРАВНУЧКЕ О ВОЙНЕ И КОНКРЕТНО О БЛОКАДЕ В УШАЧСКОМ РАЙОНЕ, НО, ЧТО ЕЁ ФОТОГРАФИЯ БУДЕТ РАЗМЕЩЕНА В МУЗЕЕ, МЫ ЗНАЛИ ТОЛЬКО ПО НАСЛЫШКЕ. ТЕПЕРЬ ЖЕ УВИДЕВ ЕЁ ( фотографию мамы) ВООЧИЮ, ВЫРАЖАЕМ СЛОВА БЛАГОДАРНОСТИ ВСЕМ, КТО НЕ ЗАБЫЛ И ПОМНИТ МОЮ МАМУ. К СОЖАЛЕНИЮ НЕ НАШЛА Я ФОТОГРАФИЙ И ДРУГИХ ПАРТИЗАН, ВЫШЕУКАЗАННОЙ БРИГАДЫ И ОТРЯДА, А ВЕДЬ ПОСЛЕ ВОЙНЫ, СПУСТЯ 25 лет(в июле 1969г) ОНИ ОРГАНИЗОВЫВАЛИ ВСТРЕЧУ В городе ПОЛОЦКЕ.ВСЕХ ФАМИЛИЙ И ИМЁН Я НЕ ПОМНЮ, НО ТАКИЕ, КАК КОМЕНДАНТОВ ГЕННАДИЙ, КОМЕНДАНТОВА ЛИДИЯ, СОБЛАКОВ ИВАН,- ВСЕ ОНИ ЖИЛИ В ПОЛОЦКЕ. МУХИН ИВАН.-ПРИЕЗЖАЛ ИЗ города ОРЁЛ. А ЕЩЁ БЫЛ,- ФЁДОР ШИРОКИХ. ОН БЫЛ НАЧАЛЬНИКОМ ШТАБА ПАРТИЗАНСКОГО ОТРЯДА им. КУТУЗОВА, БРИГАДЫ им. ЧАПАЕВА О ЧЁМ СВИДЕТЕЛЬСТВУЕТ СПРАВКА ВЫДАННАЯ МОЕЙ МАМЕ О ТОМ, ЧТО У НЕЁ ДЕЙСТВИТЕЛЬНО ЗВЕРСКИ РАССТРЕЛЯН ОТЕЦ В июне 1944 немецкими ОККУПАНТАМИ, КАК ОТЕЦ ПАРТИЗАНА ОТЕЧЕСТВЕННОЙ ВОЙНЫ. СПРАВКА ВЫДАНА 09.08 1944 г ЗА ПОДПИСЬЮ ФЁДОРА ШИРОКИХ. В ПОЖЕЛАНИИ ХОЧУ СКАЗАТЬ:» ХОТЕЛОСЬ БЫ ВИДЕТЬ В МУЗЕЕ ФОТОГРАФИИ И ЭТИХ ПАРТИЗАН». В ЗНАК БЛАГОДАРНОСТИ ОТ МЕНЯ, МОИХ ДЕТЕЙ И ВНУЧКИ,—-ОГРОМНОЕ СПАСИБО ЗА СОЗДАНИЕ ПРЕКРАСНОГО МУЗЕЯ И МЕМОРИАЛА И НИЗКИЙ ПОКЛОН ВСЕМ ПОГИБШИМ И ВЫЖИВШИМ ПАРТИЗАНАМ, ПРОРВАВШИМ БЛОКАДУ.»
Добрый день. Прошу помочь в сборе информации о моем прадеде Маркович Михаиле Ивановиче. Насколько знаю, он участвовал в прорыве в Ушачах. Партизанил в Белоруссии (вроде в отряде Ворошилова). Очень хочу хоть что-то о нем найти. Знаю только его даты жизни 28.02.19 — 08.04.91. Может у Вас найдутся какие-либо материалы? Еще у него был брат Митя, отец Иван Васильевич. Может о них что-то есть?
Инвентарь имения Ушачи (местечко и прилегающие деревни) от 1771 года, принадлежавшего Тадеушу Жабе
Фамилия Имя владельца двора вариант фамилии/имени
местечко Ушачи (136 дворов)
Абрахамович Ицка
Авсеев Лейба
Азикович Арон
Анкович Йосель
Базорбецкий Ян
Бацевич Григорий
Башкевич Базилий
Башкевич Кондрат
Бездрицкий Антон
Бекеш Яков
Блакар Лейба
Блакар Ульф
Богуцкий Яков
Бедневка Евсей
Боркович Лейба
Борухович Моисей
Боянович Лейба
Бусневич Томаш
Бык Борис
Винтусевич Гилярий
Володкович Антон
Волховский Ян
Волчек Янкель
Воронецкий Исраель
Герон Ярема
Глинчев Базилий
Глинчевский Доминик 1
Глинчевский Доминик 2
Глухой Фома
Горбачевский Симон
Горбачевский Карп
Гусенок Юрка
Давидович Янкель
Давидович Иоавель
Добровольский Иосиф
Жеромский Бенедикт
Залманович Давид
Зевелев Вольф
Зевелович Иосель
Зеневич Павел
Злотник Вольф
Исакевич Демид
Иселевич Мовша
Ицкович Мовша
Ицкович Шлома
Ицкович Абрам
Ицкович Гирш
Карчевский Михаил
Ключонок Андрей
Коваль Яков 1
Коваль Яков 2
Коваль Карп
Костицкий Леон
Кровик Вольф
Кручок Мартын
Курилович Абрам
Курилович Антон
Курилович Иосиф
Лакуменич Антон
Лакуменя Антон ????
Ламецкий Сохон Лабецкий?
Лейбович Гур
Лейбович Элим
Лейбович Вольф
Лейбович Лейзер
Лейзерович Ицка 1
Лейзерович Давид
Лейзерович Янкель
Лейзерович Ицка 2
Мазох Шлома
Макотка Михаил
Мельник Степан
Минчук Габриэль
Мовшанец Давид
Мовшович Маркель
Молявка Михаил
Молявка Фёдор
Молявка Александр
Морин Томаш
Морин Леон
Мушкант Янкель
Нахимович Симон
Недецкий Антон
Нелепец Блажей
Нестеронок Франц
Нехмецкий Симон
Онушлевич Ян О(А)нушкевич?
Орловский Томаш
Осовский Теодор
Осовский Онуфрий
Панцукевич Бартоломей Пацукевич, Ланцунцевич?
Пейсахович Гилим
Перепечка Рох
Плавинский Роман
Присухович Абрам
Пуцько Петр
Пучковский Леон Пачковский?
Рафалович Юда
Розаманик Нохим
Садовский Ян
Свакун Юрка Скакун?
Седловский Афонасий
Семидольник Адам
Синча Николай
Слепой Лейзер
Слизовский Андрей
Слуцкий Лейба
Старец Атрахим Трофим??
Стельмах Яким
Ткачонок Захар
Узлович Гирш
Цымбалиста Лейб
Шасов Янкель
Шебес Гирш
Школьник Янкель
Шмаклан Тимох
Шмуйлович Айзик
Щербицкий Александр
Щербицкий Симон
деревня Волчо (8 дворов, лист 379)
Ахрепко Андрей
Ахрепко Алексей
Булавко Кузьма
Бык Дорох Дорофей?
Гончаронок Павел
Гончаронок Андрей
Гончаронок Ян
Заронок Ян Заранко ?
Крискевич Павел
Крискевич Анисим
деревня Липовец (10 дворов)
Архивонок Василий Архипёнок ?
Белый Федор
Вантроб Петр
Крискевич Петр
Лотыш Семён
Лотыш Ян
Лотыш Гришка
Савчонок Семён
Старнет Мацей
Шимук Лаврен
Ярмош Андрей
Ярошонок Андрей
Ярошонок Федор
деревня Бутовщина (3 двора)
Палко Емеля Папко?
Палко Томаш Папко?
Черный Ян
деревня Спиридовщина (5 дворов)
Белый Иван
Вохевич Кондрат
Краковка Петр Крахотка?
Крискович Ахрем
Фунт Томаш
Деревня Теличино (5 дворов)
Заяц Филип
Мерелица Анисим Телица?
Муха Ян
Муха Дмитрий
Пашало Юрка Пашуто?
Усач Михаил
Деревня Остров (9 дворов)
Бекан Гришка Бокан?
Дехтярь Ян
Кононович Михаил
Крахотка Яков
Крахотка Антон
Лотыш Фешка Федька?
Стародубенок Прокоп
Стародубенок Ян
Стародубенок Петр
Стародубенок Гришка
Стародубенок Андрей
Устин Афанасий
Устин Василий
Устин Гришка
деревня Лутово (12 дворов, лист 380)
Бабовка Корней
Ломша Клим
Павдинец Иван
Казачонок Василий
Грушонок Сергей Глушонок?
Вохневич Яков
Мацюк Ян
Орехонок Гришка
Яновский Никита
Макашонок Ян
Огдолба Ян Обдолба, Оглобля?
Хомецкий Павел
Михаил, здравствуйте. Расскажите, пожалуйста, о фамилии Башун в Ушачи. Спасибо.
Добрый день, Татьяна. О фамилии «Башун» я, к сожалению, Вам много не расскажу. Знаю, что распространена она преимущественно в нашем Поозерьи (Веркуды-Глыбочаны-Усая) и прилегающих регионах. По форме фамилия не местная, скорее всего её носитель переселился к нам с юга, возможно с территории Полесья или более южных территорий нынешней Украины. В основе фамилии лежит слово «баш», которое на многих тюркских языках обозначает голову. Не исключено, что фамилия несёт информацию о казацком прошлом Ваших предков. Среди запорожских казаков не редки варианты прозвищ-фамилий, образованных от турецких слов.
Аналіз формаўтварэньня прозьвішчаў сялян вёскі Чобатава
/Па дадзеных пагаспадарчага перапісу ад 1926 года./
Касьцюковіч – тыповае і найбольш распаўсюджанае па канчатку беларускае прозьвішча, што утварылася па патранімічнай схеме (ад імя па бацьку): сын Касьцюка (Кастуся, Канстанціна);
Хамёнак – тая ж патранімічная схема з тыпова мясцовым канчаткам –онак/ёнак: сын Хамы (Фамы);
Далей два прозьвішчы, сфармаваныя нетыпова па канчатку, аднак на тым жа патранімічным грунце: Ярмош – сын Ярмолы (Ермалая, Іерэміі); Конах (сустракаецца таксама форма Конаш) – сын Конана.
Чобат – прозьвішча стварылася на грунце мянушкі. Мае хучэй за ўсё не мясцовае паходжаньне, бо да 18-га стагоддзя не прыгадваецца тут стала. Існуе меркаваньне што носьбіты – перасяленцы са Смаленшчыны часоў Трынаццацігадовай вайны. Ускосна тую версію падтрымлівае і так бы мовіць прыватнаўладальніцкая форма назвы самой вёскі (чыё? Чобатава). Тыповая ж для дадзенай мясцовасьці форма утварэньня назваў паселішчаў будуецца на базе множнага ліку ад прозьвішча насельнікаў (Гіраўкі, Дарашковічы, Роўбы ды г.д.).
Яшчэ два прозьвішчы, што пайшлі відавочна ад мянушак – гэта Куча і Дапёрка. Калі з першым усё больш-менш зразумела, то вось другое выклікае пытаньні. Прасьцей за ўсё, зразумела, было б зьвязаць тую мянушку з дапіраньнем чагосьці ці чымсьці. Аднак нешта мне падказвае, што сувязь трэба шукаць з польскім словам “dopiero” (зараз, вось толькі, пасьля таго як, ды інш.). Магчыма носьбіт мянушкі злоўжываў той пальшчызнай.
Ланцуцэвіч (Ланцунцэвіч) відавочна мае немясцовае паходжаньне. Хучэй за ўсё утварылася ад назвы населеннага пункта Ланьцут (Łańcut), сёньня – месца у Падкарпацкім ваявоцтве Польшчы, па г.з. шляхецкай схеме.
Здравствуйте. Не могли бы вы рассказать о фамилии Судник в Ушачи. Знаю, что прадедушка и прабабушка жили там. Спасибо
То: Лена
Добрый день. Извините за задержку с ответом – давно не захожу сюда, форум мёртвый. Людям, похоже до сиреневой звезды…
Судник – белорусская фамилия, сформрованная на базе прозвища «мянушки»). Однозначно связана с деревянной посудой. Моя бабка так называла вёдра (уже и не деревянные 😉 ): “Вынесі судна, прынясі суды вады”. Возможно Ваш предок занимался изготовлением этой самой посуды.
Возможно Вам будет интересно. В списках избирателей по Лепелю и уезду за 1905 год отмечены Судники Иван, Семён и Яков Емельяновичи, владевшие по 20 десятин земли в Станиславово.
Здравствуйте, а меня интересуют две фамилии: Кулач (белорус)и Бутовска(я)( полька). Мои прабабушки и прадедушка с Ушач .. есть какая нибудь информация? Спасибо, Оля
То Оля:
Бутовские – фамилия действительно местная. Её носители, думаю, и сегодня живут на Ушаччине. Происхождение, вероятно, имеет прямую связь со словом «бут» — камень, применяемый в строительстве, обработанный камень для фундамента. Фамилия Бутовские образована по т.н. владельческой схеме. Можно предположить, что её носители когда-то были собственниками некого имения с названием «Бутов», «Бутово» или подобным. В окрестностях Ушач когда-то существовало созвучное поселение – Бутовщина, его память сохранилась в названии Бутовского кладбища. Но как мне известно владели Бутовщиной не Бутовские, а Бутовичи. По крайней мере в начале 18-го века. Хотя…вопрос не простой и возможны любые неожиданности 😉
К сожалению, в плане генеалогии конкретно Бутовскими я никогда не занимался. В моих базах нашлось упоминание о Бутовском Макаре Антоновиче, проходившем по списку избирателей-мещан Лепельского уезда в государственную думу за 1912 год. Из подробностей: избирательный ценз «не менее 350 рублей», национальность – «русский», вероисповедание – «православн.»
Также в списках потерь нижних чинов русской армии за 1914 год упомянуты:
Рядовой Бутовский Тимофей Федорович. Православный, холостой, призванный из Лепельского уезда, Черствятской волости. Безвести пропал 5 декабря 1914 г.
Рядовой Бутовский Яков Андреевич. Православный, женатый, призванный из Лепельского уезда Черствятской волости. Ранен 3 Мая 1914 года.
Не думаю, что Ваши здешние «пра-» были этническими поляками. Скорее всего их как католиков причисляли к т.н. «костельным полякам».
Что касается второй фамилии, то признаться, никогда такой не слыхал. Форма не местная однозначно. Не могло произойти путаницы при записи или сознательного искажения? Такое часто случалось, когда люди пытались затеряться на просторах Совдепии.
Здравствуйте! Совершенно случайно набрел на этот форум. Дело в том, что уже два года я плотно посещаю архив в Минске на Кропоткина в поисках своих предков. Есть даже определенные успехи. Фамилия предков — Хаменки. Жили в Боярщине. К сожалению, многие архивы были уничтожены во время войны, но в Нацархиве сохранились исповедные ведомости по Селищанскому и Кубличскому костелам, сведений о прапрадеде не нашел, а вот о потенциальных его родителях информация есть. Можно «нырнуть» и глубже, некоторые материалы по 17-18 векам есть.
Бабушка моя — Коновальчик Виктория Антоновна была директором Селищанской школы. Знакома она была с Машеровым, знала многих в Ушачах. Дед — Медведев Аврам Михайлович занимал разные руководящие должности в сельсовете и МТС. Они были на открытии «Прорыва». Каждый год бываем на мемориале.
Все каникулы в детстве в 80-х провел в Селищах, лазил еще по неразрушенному костелу. Каждый год приезжаем разными путями (через Бычки и Дорошковичи, через Кубичи и Вотьковичи, через Боярщину) приезжаем туда, просто брожу часами по нижней части деревни, то, что чувствую, словами передать не могу. На кладбище лежат и дед, и прабабка, и прапрадед, и тьма родственников. Пытаюсь с кем-нибудь связаться из родственников, но прошло слишком много времени, многим это неинтересно, многих уже нет в живых.
Собираю все, что могу сейчас найти о костеле, о Кубличах, в целом обо всем, что было исторически связано с этими местами.
Даже здесь зарегистрировался https://www.radzima.net/ru/selsovet/kublichskij.html
Буду рад что-то рассказать, что-то узнать. Мой телефон для связи 8029-649-23-12. Дмитрий.
Всем добрый день! Нужна помощь в поиске информации по фамилии Долгий и Черный.
Долгий Сазон Ануфриевич (по состоянию на 1925 г. проживает в д. Кублищено II 9 душ, а 1926 уже 11 (5 жен)), как звали его жену не знаем? У него два сына :
Долгий Павел Сазонович 1899, д. Кублищено II жена Зося (София) дети: Павел и Михаил
Долгий Антон Сазонович жена Александра Матвеевна (предположительно девичья фамилия Черный! Из деревни Черничонки (Станулево 3), но в свидетельстве одно из детей почему-то она записана как Алеся Самсоновна!!!!!!!!) дети:
Долгий Иван Антонович (в период с 1950 по 1977 — был директором Ореховской школы, Ушачского района жена Анна Ивановна, дети: Николай.
Долгий Петр Антонович (1928 — 05.10.1994) жена Проскофья Петровна (Новикова) (17.06.1932 -28.06.2011) дети: Любовь, Виктор, Татьяна (Людмила)
Долгая Ольга Антоновна (08.01.1921 — 24.08.2010) муж Авласенко Андрей Михайлович 1916 года, дети: Таиса и Валя
Долгая Полина Антоновна (15.11.1926 — ..) муж Сурвило Федор Давыдович дети: Тамара и Людмила
Долгая Анастасия Антоновна 23.11.1931 г. муж Корейша Сергей дети: Татьяна и Александр (живет в г.Москва) работала учительницей.
Если у кого-то есть какая либо информация прошу отозваться и написать на электронную почту : Golubevanataly@mail.ru или по телефону +375291750369.
У манаграфіі Мар’яна Радвана «Базыльяны у расейскай імперыі 1795-1839 гг» падаецца інф. што Ушачскі кляштар базыліянаў скасаваны у 1833 г. У кляштары на той момант было 5 манахаў. За ім лічылася 13 прыгонных сялян і 5 200 рублёў у казне..
Есть список населения деревни Старина (ревизия за 1883-84 годы) на моей страничке на другом ресурсе. Копировать у меня нет времени, а ссылку редакция удаляет. Если кого-то интересует, оставляйте почту или вайбер — сброшу таблицу.
Михаил, добрый день. сбросьте пожалуйста мне таблицу +375291750369
Михаил, добрый день! Очень нужна таблица д.Старина. У моего папы Подворного И.К. (он родом из Старины) в его старых документах я нашла план-карту д.Старина со многими фамилиями. Хотелось бы свериться с вашей таблицей. +375-29-711-59-17 (Вайбер)
Лариса, извините за задержку с ответом. Написал на вайбер. Отца Вашего помню, при директорстве Ивана Кирилловича я до 7-го класса учился.