В Ушачах почтили память воинов-интернационалистов

Дзевяць гадоў і пяцьдзесят адзін дзень мужнасці, стойкасці і высакародства. Менавіта так, каротка і разам з тым ёміста, можна ахарактарызаваць службу савецкіх салдат і афіцэраў у Афганістане. На долю кожнага з больш чым сотні ўраджэнцаў нашага раёна, якія выконвалі інтэрнацыянальны доўг у гэтай сярэднеазіяцкай рэспубліцы, прыйшліся розныя перыяды вайны. Яны служылі ў розных часцях і злучэннях, на розных пасадах, але ўшацкія пагранічнікі і дэсантнікі, пехацінцы і лётчыкі да канца былі верныя прысязе, свята захоўвалі традыцыі баявога братэрства, як і зараз, праз дваццаць сем год пасля вываду савецкіх войск з Афганістана.

“Дзе Толік, не ведаеш?” – такое пытанне ўзнікала амаль ва ўсіх ветэранаў афганскай вайны, якія пасля цёплых слоў прывітання цікавіліся адсутнасцю А.В.Рудкоўскага, старшыні раённай арганізацыі грамадскага аб’яднання “Беларускі саюз ветэранаў вайны ў Афганістане”, члены якога збіраліся ў панядзелак на мерапрыемствы з нагоды Дня памяці воінаў­інтэрнацыяналістаў. На жаль, не толькі Анатоля Валянцінавіча, многіх іншых актывістаў афганскага руху хваробы ўсё часцей вырываюць і так з нешматлікіх радоў таварышаў, але звыш дваццаці чалавек з розных канцоў раёна сёлета знайшлі магчымасць наведаць урачыстасць, якая ладзілася ва ўтульнай зале дзіцячай школы мастацтваў. Арганізатары пастараліся, каб яна атрымалася змястоўнай і пранікнёнай. Дакументальны фільм­храналогія падзей афганскай вайны, як і тэматычныя вакальныя нумары артыстаў раённага цэнтра культуры і народнай творчасці, акунулі воінаў­інтэрнацыяналістаў ва ўспаміны, зачырвонілі твары суровых з выгляду мужчын. А слухаючы ў выкананні Валянціны Літвін верш уласнага сачынення аб лёсе маладога ветэрана афганскай вайны некаторыя з прысутных не маглі стрымаць слёз.

Усіх, хто мае дачыненне да тых гераічных і трагічных падзей вітала, адкрываючы мерапрыемства, старшыня раённага Савета дэпутатаў В.М.Захарэнка. Вольга Мікалаеўна ўзгадала гісторыю і сумныя лічбы вайны ў Афганістане. У час баявых дзеянняў загінула амаль 15 тысяч маладых салдат, магілы воінаў­афганцаў ёсць у кожным раёне нашай краіны. Не абмінула бяда і Ушаччыну – у далёкай і чужой краіне склалі галовы тры сыны нашага раёна, памяць якіх прысутныя ўшанавалі хвілінай маўчання.

Намеснік ваеннага камісара аб’яднаных камісарыятаў Лепельскага і Ушацкага раёнаў маёр Аляксей Валер’евіч Еўстаф’еў у сваім выступленні адзначыў, што нямала прайшло часу, аднак праўда пра баі за тысячы кіламетраў ад радзімы паўстае праз сустрэчы воінаў­афганцаў са школьнікамі і навучэнцамі.

У кожнага пакалення ёсць свае героі. Аб тым, што ветэраны афганскай вайны дастойны гераізму бацькоў і дзядоў, якія перамаглі фашызм, казаў у сваёй прамове старшыня раённай ветэранскай арганізацыі У.М.Малаткавец. “На вас ускладаецца асаблівая місія – быць дастойным прыкладам і надзейнай апорай дзяржавы ў ваенна­патрыятычным выхаванні падрастаючага пакалення, бо ўсё менш застаецца ветэранаў Вялікай Айчыннай вайны”, – адзначыў Уладзімір Мікалаевіч.

Пасля таго як вянкі і кветкі ляглі да памятнага знака воінам­інтэрнацыяналістам, яны па традыцыі накіраваліся да месцаў пахавання баявых таварышаў, якія пайшлі з жыцця падчас вайны і ўжо пасля вяртання на радзіму. Разам са словамі спачування і ўдзячнасці за сыноў падарункі ад органаў улады і раённай арганізацыі РГА “Белая Русь” атрымалі бацькі загінуўшых у Афганістане землякоў (іх уручылі В.М.Захарэнка і А.В.Еўстаф’еў), а таксама хлопцаў, якія загінулі падчас праходжання тэрміновай службы ў Савецкай Арміі. У Мажуйках дэлегацыю сустракалі Ганна Тарасаўна і Міхаіл Макаравіч, бацькі загінуўшага ў апошнія гады афганскай вайны Мікалая Ключонка, яго блізкія. Тут да 15 лютага рыхтуюцца штогод, прыбіраюцца на магіле і ўдзячны настаўнікам і вучням Плінскай школы, якія таксама прымаюць удзел у гэтай высакароднай справе.

На вясковых могілках паміж Воснавам і Дубінцам таксама як родных людзей сустракала воінаў­афганцаў Валянціна Аляксандраўна Клачок. Сярод хлопцаў, якія прыязджаюць на магілу першага з загінуўшых ушацкіх хлопцаў верталётчыка Аляксандра Клачка, некаторыя паспелі стаць з ім сябрамі яшчэ да службы, яшчэ не ведаючы, што праходзіць яе яны будуць хоць і ў мірны час, але на вайне. Напрыклад, добра ведаў цёзку вялікадальчанін Аляксандр Пугач. Беражліва падтрымліваў за локаць “цёцю Валю” і касарскі ўраджэнец Міхаіл Данілёнак, які, дарэчы, сёння святкуе паўвекавы юбілей. У гэты дзень ён абавязкова патэлефануе В.А.Клачок – у яе таксама дзень нараджэння!

У той час як некаторая частка воінаў­інтэрнацыяналістаў накіравалася на магілу Міхаіла Хрыпача, вясковыя могілкі Ляснеўшчыны, Завячэлля і гарпасёлка, Ігар Лёля вельмі хацеў трапіць на “кубліцка­вялікадолецкі” круг – у Заазер’і пахаваны яго сябар, загінуўшы ў аварыі Валерый Ляхоўскі. Ды і наогул, у некаторых вёсках хвіліна маўчання звінела цішынёй на могілках не адзін раз – у Вялікіх Дольцах, Двор Пліне яны сталі апошнім месцам прытулку для некалькіх воінаў­афганцаў.

Падчас такіх сустрэч яны мала ўспамінаюць аб выпрабаваннях, якія выпалі на іх лёс: эпізадычна чуецца “А памятаеш…”, “А вось у нас..” ды хутка затухае. Адзін з першых удзельнікаў афганскай вайны Анатоль Жаваранак, які прызываўся яшчэ ў далёкім 1979 годзе, кажа, што наогул ніколі нікому не расказвае падрабязнасцей сваёй нялёгкай службы, хаця на яго долю “хапіла”. Але ўважліва слухае больш маладых таварышаў і канстатуе: “У кожнага была свая, вайна…” Хтосьці з іх падаўляе эмоцыі, але для большасці “Афган” часта прыходзіць у снах і ўспамінах. Адзін з хлопцаў расказаў, што баявыя дзеянні праз тры дзясяткі год ужо не сняцца, аднак бывае непакоіць па начах адна і тая ж карціна :

– Мне паведамляюць, што зноў павінны накіравацца ў Афганістан… Я кажу: “Я там ужо быў!”, але ваенком смяецца: “Адслужыш яшчэ раз, ужо вопытны!” – прачынаюся ў халодным поце і заснуць ужо не магу: балюча за тых, хто не вярнуўся…

Дзмітрый Раманоўскі.