Па ўсёй краіне ў навучальных установах прайшоў тыдзень “Я і мая сям’я – без брыдкаслоў’я”. Гэтую ініцыятыву Грамадскага савета па маралі (створаны сумесна Беларускай Праваслаўнай Царквой і Саюзам пісьменнікаў Беларусі) падтрымаў Савет міністраў. На адным з урокаў ва Ушацкай СШ, які праводзілі намеснік дырэктара па выхаваўчай рабоце Маргарыта Далжонак і благачынны Ушацкай праваслаўнай акругі іерэй Аляксандр Таляронак, пабывалі і мы.
Што тэма – актуальная для нашага грамадства, ніхто і не сумняваецца. Ідучы на ўрок, прыгадвала пляж возера Чаравэчча, які хочацца хутчэй пакінуць, калі там адпачываюць падлеткі. Гуляюць у мяч ці загараюць – не мае значэння – абыходзяцца яны пераважна нецэнзурнымі словамі, паміж якімі зрэдку сустрэнеш літаратурнае. Пры гэтым не звяртаюць увагі на тое, што яны не адны, а пасля заўвагі змаўкаюць зусім ненадоўга. І сорамна пры гэтым таксама не ім. Таму, калі ўбачыла за партамі чацвёртакласнікаў, падумала, што не тая публіка – малодшыя школьнікі не надта сапсаваны дрэннай прывычкай. Аднак высветлілася, што і яны – у тэме. Нават адкрыта падымалі рукі на пытанне, у каго ў доме выкарыстоўваюць мат.
Так, перш за ўсё з сям’і прыходзіць пашырэнне слоўнікавага запасу ненарматыўнай лексікай. Нават не разумеючы сэнсу, малыя паўтараюць пачуты абарот, а дарослыя, як правіла, смяюцца – так нявінна гэта выглядае. Праз равеснікаў мат распаўсюджваецца як вірус, а на падлеткавай стадыі становіцца нават прыкметай даросласці. Айцец Аляксандр прывёў прыклад сваёй сям’і, у якой ніколі не гучалі не толькі нецэнзурныя, але і абразлівыя выразы, і яму вельмі брыдка чуць падобнае ў грамадскіх месцах. Ён узяў з малых слова папраўляць бацькоў і сяброў, не лаяцца самім і разам з М.Далжонак падказаў некалькі канкрэтных парад. Паколькі лаянка – гэта яшчэ сведчанне інтэлекту чалавека, то найперш – больш чытаць літаратуры і такім чынам пашыраць запас слоў, не глядзець фільмаў з ненарматыўнай лексікай. А таксама ўяўляць, што з вамі побач настаўнік, бабуля ці аўтарытэтны для вас чалавек. Бачачы, як літаральна ўсе, ад малышоў да старшакласнікаў паважліва віталіся з айцом Аляксандрам, упэўнена, што пры ім дакладна ніхто не скажа брыдкага слова.
Існуе адміністрацыйная адказнасць за нецэнзурныя выказванні ў грамадскіх месцах. Калі яны адрасуюцца некаму канкрэтна – за наўмыснае прыніжэнне гонару і годнасці асобы (штраф да 20 базавых велічынь), а калі вы проста брыдкасловіце і не спыняецеся пасля заўвагі – за дробнае хуліганства (да 30).
Падобныя ўрокі прайшлі ва ўсіх паралелях Ушацкай, а таксама ў іншых школах раёна. І ўсім педагагічным калектывам благачынны ўручыў Падзякі ад Полацкай епархіі за супрацоўніцтва ў рабоце з моладдзю.
Вольга Караленка
