Сёлета ў раёне было зарэгістравана новае таварыства з абмежаванай адказнасцю – “Мелаграна Максіма”. Пад гэты “дах” вылучана ўся вытворчасць добра вядомай у раёне фірмы “Плінскія вянкі”, раскручаная назва якой застаецца гандлёвай маркай прадпрыемства: прыцягвае як даўніх, так і новых кліентаў. Што падштурхнула Наталлю Міхайлаўну Грак, якая займаецца бізнесам ужо шаснаццаць год, замяніць статус прыватнага прадпры-мальніка на дырэктара ТАА?
Яшчэ наведваюць ідэі
“Асноўнае, напэўна, у тым, што нягледзячы на нагрузку, я не перагарэла. Думаю, аналізую рынак, займаюся стратэгічным планаваннем. Ну а паколькі “Плінскія вянкі” ахапілі ўвесь спектр рытуальных паслуг, то трэба развівацца ўглыб і ўшыр”, – кажа бізнесвумен, знаёмячы з вытворчасцю. Пад першым разумее павелічэнне асартыменту і якасці тавару – самастойна пачалі вырабляць аксесуары на крыжы, вянкі, труны. Апошнія выпускаюцца ўжо не толькі ў танным варыянце (дарэчы, цэны на гэту прадукцыю кантралююцца дзяржавай), але і лакіраваныя драўляныя. Таксама і з вянкамі, кошыкамі – пастаянна з’яўляюцца новыя мадэлі. Ды і геаграфію плануе пашыраць – выйсці за межы Віцебскай і Мінскай абласцей. А для гэтага трэба павялічыць штат, што форма індывідуальнага прадпрымальніцтва абмяжоўвае. Як і продаж тавараў оптам, а менавіта на гэта пераважна і разлічана вытворчасць, заказваюць у “плінчан” не толькі гатовую прадукцыю, а і прамежкавую – напрыклад, каркасы пад вянкі. Што датычыцца падаткаў, то і да гэтага яны плаціліся як з прадпрыемства.
Мой прынцып – усё ўмець самой
У нюансах падаткаабкладання, як і адлічэнняў у пенсійны фонд Наталля разбіраецца сама. Як і ва ўсім астатнім. Бухгалтараў у таварыстве няма, таму дагаворы, накладныя, дэкларацыі складае, разабралася ў няпростай сістэме ўдзелу ў тэндарах і нават закупках драўніны на Беларускай універсальнай гандлёвай біржы. “Думаю, ці пагражае мне хвароба Альцгеймера, настолькі многа рознай інфармацыі пераварваю”, – жартуе жанчына, якая можа кампетэнтна гаварыць з праграмістамі пра сайты і платформы, з банкірамі – пра крэдыты, а са зваршчыкам – пра электроды. Так, і з металам Наталля на “ты”, і дрэваапрацоўчы станок запусціць. Хоць абсталяваннем у дробязях займаецца муж і сазаснавальнік кампаніі Уладзімір Румынскі, Наталля Міхайлаўна проста не ўяўляе іншага падыходу да справы: “А як інакш? Я павінна ведаць працэс знутры, як і рынак. Нічога не распачынаю, пакуль не вывучу дасканала, гэта найперш датычыцца заканадаўчай базы”.
Была б ініцыятыва, а нішы знойдуцца
Н.Грак засмучае нізкая прадпрымальніцкая актыўнасць землякоў, хоць незанятыя нішы ляжаць на паверхні. Напрыклад, на тэрыторыю былога прамкамбіната і зараз заходзяць людзі, якім патрэбны плінтус, акенца нестандартнае, дзверы. Гэта, дарэчы, з’явілася падказкай для пашырэння лінейкі драўляных вырабаў. У “Плінскіх вянках” можна набыць лаўкі, сталы, табурэты, ды ў прынцыпе што хочаш, паколькі ў таварыстве працуе былы цясляр-прафесіянал прамкамбіната Ігар Філімонаў.
“Так, ствараць сваю справу вельмі няпроста, аднак і цікава. А падтрымка, якая аказваецца дзяржавай, становіцца ўсё больш адчувальнай. Значна выраслі субсідыі для самазанятых, ІП, якія не трэба вяртаць, я ж пачынала з зусім маленькай. Ёсць памяшканні за адну базавую, прычым з дакументамі, нам усе чатыры давялося выкупляць, а ад некаторых варыянтаў адмовіцца, затраціўшы шмат часу і сіл. Трэба быць гатовым да таго, што развіццё вытворчасці “з’ядае” практычна ўвесь прыбытак. Аднак можна скарыстацца крэдытамі, а на апошнім форуме прадпрымальнікаў даведалася, што існуюць умовы, калі працэнты зніжаюцца напалову”, – расказвае Наталля Міхайлаўна, якая ніколі не ігнаруе запрашэнні аддзела эканомікі райвыканкама на мерапрыемствы. У семінарах знаходзіць многа карыснага, а бясплатную вучобу бізнесу лічыць не меншай падтрымкай, чым пазыку. 16 год таму яна, былая беспрацоўная, пачынала выключна з продажу рытуальных тавараў, а ўтварыўся сямейны бізнес і па сутнасці зусім іншы – зараз гэта пераважна вытворчасць і паслугі, першае Н.Грак падабаецца больш за ўсё.
Поўны спектр паслуг
“Плінскія вянкі” ў раёне больш ведаюць як паслугі, ды і тое не дасканала. Напрыклад, што ў цяжкую гадзіну літаральна ўсё можна перакласці на плечы спецыялістаў і не займацца нават атрыманнем даведак і дапамог на пахаванне. Наяўнасць некалькіх катафалкаў дазваляе адначасова праводзіць провады і дастаўляць нябожчыкаў з моргаў, прычым з любых кропак Беларусі. Іх апрануць і падрыхтуюць: сястра і пляменніца Наталлі прайшлі адпаведныя курсы і атрымалі сертыфікаты не толькі на спецыяльны макіяж, але і аднаўленне цела і твару пасля значных пашкоджанняў. Можна скарыстацца ўтульнай рытуальнай залай з кандыцыянерам і асобным пакоем для адпачынку блізкіх. Яе заказваюць на любы тэрмін і кругласутачна. Складаюцца дагаворы на добраўпарадкаванне магіл і падтрыманне іх у парадку. Вы можаце быць упэўнены, што месца пахавання родных будзе прыбрана, нават калі гадамі не прыязджаеце ва Ушацкі раён.
Дарэчы, сямейным бізнес лічацца не толькі таму, што ў ім заняты практычна ўсе родныя Наталлі Грак, а і таму што мікраклімат у падраздзяленнях па-дамашняму цёплы, а непасрэдна на фірме пазнаёміліся і стварылі сем’і тры новыя пары.
Персанальны станок ад Белмаша
Уласная вытворчасць дазваляе вырабіць тавар пад заказ, а таксама любыя драўляныя канструкцыі без адзінага цвіка – для гэтага набыты адпаведныя станкі. Некалькі цыркулярных, тарцовачных, фугавальных, шліфавальных, фрэзерных, адзін з іх нават спецыяльна распрацаваны пад заказ інжынерамі Белмаша. Лазерны агрэгат выпусціць філігранныя дэкоры любой формы хоць з фанеры, хоць з паперы, а стужачная піларама разгоніць на дошкі бярвёны. Абсталявана лакафарбавальная кабіна.
Назвала частку складанага абсталявання, якое каштуе нятанна і набывалася паступова, таксама як і будынкі з арэндных станавіліся ўласнымі. ТАА на сённяшні час мае тры вытворчыя цэхі: у Градзянцы вырабляюцца металічныя каркасы, у Двор Пліне на іх апранаюцца кветкавыя кампазіцыі, па Кастрычніцкай ва Ушачах – цяслярны. Многае трэба прыводзіць у парадак, вядуцца рамонты, наогул спраў так шмат, што будаўніцтва ўласнага дома зацягнулася на дзесяцігоддзе. “Набыла ўчастак, паступіла на эканамічны факультэт БДУ (да гэтага Наталля скончыла ўніверсітэт замежных моў), магазін адчыніла, нарадзіла дачку, з’явіліся аптовыя пакупнікі, з Пастаў, Маладзечна супрацоўнічаем ужо на працягу сямі год, – Н.Грак пералічае ключавыя моманты апошняга часу. – А потым форс-мажорныя абставіны: каранавірус – навучыліся нават труны з акенцамі вырабляць. Зараз, калі столькі пройдзена, намнога прасцей”.
Калі Радзіма – не проста слова
Для Наталлі Міхайлаўны вельмі многае значыць Ушаччына, невыпадкова яна вярнулася з Германіі ў Беларусь, ды і ў сталіцы сям’я не затрымалася. На малой радзіме яна адкрывае новыя працоўныя месцы – зараз на “Мелаграна Максіме” працуе сем наёмных работнікаў, у “Плінскіх вянках” яшчэ тры, аднак карды патрэбны, прычым, іх гатовы нават абучаць. У раён плацяцца падаткі – за мінулы год больш 26 тысяч рублёў, і амаль 12000 пайшло ў пенсійны фонд. А яшчэ Наталля Міхайлаўна заўсёды займалася дабрачыннасцю: – сёлета гэта добраўпарадкаванне помніка ў Павуллі, раней – іншых брацкіх пахаванняў. Калі былі ўдзельнікі вайны, ішла насустрач савету ветэранаў і выдзяляла на развітанне вянкі. Штогод удзельнічае і ў дабрачынных акцыях для дзяцей. “Я альтруіст па натуры. Люблю гэтую зямлю, люблю пасёлак, хачу, каб раён развіваўся. Бываюць моманты, калі вельмі стомішся, эмацыянальна выгарыш. Нядаўна ў такі вось час патэлефанавала жанчына і падзякавала: “Вы робіце нават больш патрэбную справу, чым арганізатары вяселляў. Там ёсць час усё прадумаць, а калі губляеш блізкіх – не. І так важна, што ты ў гэты момант не адзін”. Такія словы акрыляюць. І ты зноў разумееш, што займаешся самым важным – дапамагаеш людзям”.
“Мелаграна” з італьянскага перакладаецца як ГраНат, а ў гэтым слове закладзены літары з прозвішча і імя заснавальніцы. Паколькі такая назва фірмы ў Беларусі ўжо была, то далучылі і слова “максіма” – па амбіцыях Наталлі.
Вольга Караленка
